Schets - headafbeelding - BEELEN CS architecten Eindhoven

ontwerpproces

Bouwen is tegenwoordig een complexe aangelegenheid. Regelgeving zoals het bouwbesluit, bestemmingsplannen, welstandsnota’s, energetische eisen en milieu eisen maken het voor een leek niet eenvoudig of overzichtelijk.

In het ontwerpproces komen al deze zaken aan bod maar het totale bouwproces kent voor een opdrachtgever veel meer stappen. We hebben voor iedereen die zich oriënteert op zelf bouwen een overzichtelijk stappenplan gemaakt van het totale bouwproces voor particuliere opdrachtgevers. Geef een mailadres op en we sturen het stappenplan als pdf document toe.

Hieronder gaan we in op ons eigen aandeel in het bouwproces. Ieder project doorloopt de verschillende fasen in het ontwerp- en bouwproces waarbij elke fase een duidelijke afbakening kent.

SO  (Schets Ontwerp)

De woonwensen van de opdrachtgever, samen met omgevingsfactoren van de situatie, mogelijkheden en beperkingen van het perceel en de richtlijnen uit het bestemmingsplan en bouwverordening, worden omgezet naar allerlei schetsen.
Hierin worden allerlei oplossingen verkend en wordt een goede functionele relatie tussen de gewenste ruimtes gezocht. Ook de verschijningsvorm krijgt in deze fase een eerste gestalte. Mogelijk wordt er een 3D massamodel gemaakt.

Alle ontwerpbeslissingen komen samen in een Voorlopig Ontwerp.

aandachtspunten

  • woonwensen / Programma van Eisen
  • bestemmingsplan
  • afmetingen en oriëntatie perceel
  • stedebouwkundige situatie
Gezinswoning met ongebruikelijke indeling, Nederweert - concept schets - BEELEN CS architecten Eindhoven

zoeken naar goede functionele relaties tussen de diverse ruimtes

VO  (Voorlopig Ontwerp)

Het Voorlopig Ontwerp is de eerste ruimtelijke en esthetische uitwerking van een project die aan de opdrachtgever gepresenteerd wordt.

Met 3D visualisaties en een eventuele studiemaquette worden de ontwerptekeningen verhelderd.

De opdrachtgever kan hierop reageren met opmerkingen, feedback en aanvullende wensen en er is nog alle gelegenheid voor aanpassingen.

plattegrond indeling

DO  (Definitief Ontwerp)

Nadat besproken is hoe het ontwerp aangepast wordt worden alle op- en aanmerkingen in het ontwerp verwerkt en wordt er een definitieve materialisatie opgezet.

De ruimtelijke relaties, de verschijningsvorm, hoofdmaatvoering en de toe te passen materialen worden in het DO vastgelegd.

Om tijd en geld te besparen wordt een DO vaak al als “vooroverleg”  ingediend bij een gemeente om het ontwerp alvast te toetsen aan het bestemmingsplan en alvast voor te leggen aan de welstandscommissie.

In sommige gevallen kan het de moeite waard zijn om de beperkingen van het bestemmingsplan (binnen redelijke grenzen) te overschrijden. Eventuele procedures voor ontheffingen kunnen zo al in een vroeg stadium ingezet worden. Soms kunnen hiervoor aanvullende stukken (zoals een ruimtelijke onderbouwing) noodzakelijk zijn. Dit brengt wel extra legeskosten en kosten voor de aanvullende stukken met zich mee.

3D visualisatie

TO  (Technisch Ontwerp)

Het DO wordt verder technisch uitgewerkt ten behoeve van de vergunningaanvraag, diverse verplichte berekeningen en offertes van aannemers.

Materiaalontmoetingen en -aansluitingen worden uitgewerkt, een funderingstekening met rioleringsverloop wordt gemaakt, alsmede een balkenplan voor platte en/of hellende daken en er wordt een principe-detaillering getekend van alle prominente visuele aansluitingen (zoals dakaansluitingen en kozijnaansluitingen) en constructieve ontmoetingen.

Op basis van de technische uitwerking kan een constructeur verplichte sterkteberekeningen uitvoeren en de constructieve opzet (zoals o.a. dikte en zwaarte van kolommen en balken, vloerdiktes, betonwapening) maken.

Daarnaast worden op basis van deze gegevens berekeningen uitgevoerd voor de energiezuinigheid [EPC-berekening], de ventilatiebalans, doorspuibaarheid en daglichttoetreding.

technische uitwerking

  • technische uitwerking tekeningen
  • bouwbesluit berekeningen
  • principedetaillering
  • verwerking materialisatie

plattegrond indeling

omgevingsvergunning

De bouwvergunning is onderdeel van de omgevingsvergunning.

In sommige gevallen is er geen vergunning vereist. Vergunningsvrij kunnen bijvoorbeeld -binnen bepaalde grenzen- een (beperkte) aanbouw aan de achterzijde van een huis, een carport of dakkapel aan de achterzijde gemaakt worden.

 

toetsing

Voordat een vergunning wordt verstrekt wordt het ontwerp getoetst op verschillende onderdelen bij verschillende gemeentelijke afdelingen.

  • stedenbouwkundige toetsing aan het bestemmingsplan
  • esthetische toetsing welstandscommissie
  • in geval van een (rijks)monument: toetsing (rijks)monumentencommissie
  • bouwbesluittoetsing:
    • bouwbesluitberekeningen
    • wettelijke normen
    • constructieve veiligheid
    • brandveiligheid

fasering

Zoals hierboven al genoemd kan om tijdwinst te boeken en problemen voortijdig te signaleren er eerst een zogenaamd vooroverleg worden ingediend.

vooroverleg

alle vereiste tekeningen:

  • Plattegronden en doorsnedetekeningen
  • Afmetingen perceel en situering
  • Geveltekeningen en belendende bebouwing

bouwaanvraag

Bij de daadwerkelijke aanvraag worden dezelfde onderdelen verder technisch uitgewerkt en wordt dit aangevuld met de volgende stukken:

  • constructieberekeningen
  • bouwbesluitberekeningen
  • Detailtekeningen gezichtsbepalende bouwdelen
  • aanvullende stukken

bouwvergunning

informatie over de omgevingsvergunning:
Rijksoverheid – bouwregelgeving
www.omgevingsloket.nl

bouwbesluitberekeningen

  • oppervlakkencontrole
  • daglichtberekeningen
  • ventilatiebalans en doorspuibaarheid
  • EPN berekening [energie-prestatie norm]
  • constructieberekeningen
vergunningaanvraag tekening - BEELEN CS architecten Eindhoven

voorbeeld indieningstekening

BE (Bestek)

Het bestek is een administratief en juridisch geheel dat op basis van het DO en de technische uitwerking, de basis vormt voor het contract met de aannemer.

In een bestek wordt het ontwerp tot in detail omschreven inclusief de technische eisen, te gebruiken materialen en onderdelen. Dit kan al snel een veel te uitgebreid en gedetailleerd boekwerk worden wat voor particuliere bouw eigenlijk weinig zinnig is. Een beter werkbaar alternatief is de Technische Omschrijving met afwerkstaten.

Een technische omschrijving legt op hoofdpunten de materialen vast en geeft in hoofdlijnen kwaliteitseisen (voor zover deze al niet vastgesteld zijn vanuit regelgeving). In de afwerkstaten worden de kleuren en materialen vastgelegd die met het oog zichtbaar zijn, zoals de gevelafwerking en muur- en vloerafwerkingen binnen.

De tekeningen van het technisch ontwerp vormen samen met de technische omschrijving en afwerkstaten de calculatieset voor de aannemer waarop deze zijn offerte kan baseren.

WE  (Werktekeningen)

Wanneer de bouwvergunning verleend is mag er daadwerkelijk gebouwd gaan worden. Er dienen werktekeningen vervaardigd te worden op basis waarvan de aannemer technische productietekeningen kan maken.

werktekeningen

  • definitieve maatvoering
  • verwerking constructiegegevens
  • technische uitwerking details
  • diverse uittrekstaten van individuele onderdelen/bouwdelen
  • productietekeningen van maatwerk onderdelen
gootdetail - BEELEN CS architecten Eindhoven

bouwknopen inzichtelijk maken

afstemming

In diverse bouwvergaderingen komen architect, aannemer en overige adviseurs samen om elkaars werk in overeenstemming te brengen. In de werktekeningen worden de gegevens van de constructeur en de diverse benodigde installatievoorzieningen in het ontwerp opgenomen.

 

detaillering

Aanvullende doorsnedetekeningen kunnen nodig zijn om lastige bouwknopen inzichtelijk te maken. De principedetaillering dient als basis voor iedere individuele bouwknoop. Door de huidige strenge energie-prestatie eisen dienen er vaak lastige technische ingrepen uitgewerkt te worden om warmteverlies te beperken. Veel voorkomende moeilijkheden zijn het voorkomen van koudebruggen en condensatie.

Per constructie-onderdeel moet een aannemer bestellingen plaatsen waarvoor een zorgvuldige en gedetailleerde maatvoering op basis van de toegepaste materialen noodzakelijk is, zodat alle onderdelen probleemloos in elkaar passen.

 

uittrekstaten

Op basis van de definitieve maatvoering kunnen diverse uittrekstaten van individuele onderdelen / bouwdelen gemaakt worden, zoals prefab betonvloerelementen en de kozijnstaten.

 

basistekening voor overige systemen

Daarnaast worden de werktekeningen gebruikt door installateurs om de plaatsing van diverse systemen zoals rioleringverloop, electra, verwarming/koeling en ventilatie/luchtbehandeling uit te werken.

Ook kan het nodig zijn om aparte productietekeningen van maatwerk onderdelen zoals giet-elementen, trappen en staalconstructies te maken.

UT (Uitvoering)

de meest bijzondere fase in het bouwproces

De uitvoering is altijd de meest bijzondere fase in het bouwproces. Alle onderdelen komen eindelijk bij elkaar en de diverse ruimtes worden ineens ‘tastbaar’.

De uitvoeringsfase kan al tijdens de WE fase aanvangen omdat er voor de ruwbouw lang niet alle definitieve uittrek-staten en afbouw gegevens noodzakelijk zijn.

Tijdens de uitvoering kan de architect ingeschakeld worden voor bouwbegeleiding om de opdrachtgever bij te staan en te adviseren tijdens het bouwproces en daarnaast kan hij onvoorziene problemen gladstrijken en de esthetische kwaliteit van de diverse aansluitingen bewaken.

Aan het einde van het bouwproces begeleid de architect de opdrachtgever bij de oplevering. Mogelijke gebreken worden in kaart gebracht en dienen nog in orde te worden gemaakt door de aannemer. Hiermee eindigt de rol van de architect en kan de nieuwe bewoner zich vestigen in een op maat gemaakt eigen domein.